Bossen en a-typisch luchtruim

In de toekomst gaan drones lange afstandsvluchten uitvoeren voor uiteenlopende doeleinden. Om dit veilig en verantwoord te laten gebeuren, wordt er achter de schermen door overheid en diverse partijen gewerkt aan U-Space. Dit wordt een digitaal systeem voor bemand- en onbemand verkeer, die in hetzelfde luchtruim gescheiden van elkaar gaan opereren. Voor drones is dit een uitkomst, omdat de piloot niet aan boord is voor het zien en vermijden (See & Avoid) van ander luchtverkeer. Verder kun je een (compacte) drone niet volladen met allerlei detectiemiddelen (Detect & Avoid) om kilometers ver het luchtruim in de gaten te houden.

Deze toekomst gaat echter nog een aantal jaar duren. Misschien langer. Dat is jammer, omdat we inmiddels de technologie voor afstandsvluchten hebben en daarmee nieuwe toepassingen kunnen verkennen en implementeren. We hoeven óók niet op U-Space te wachten, want BVLOS operaties in Nederland zijn al mogelijk. Hier zitten nog de nodige beperkingen aan vast. In deze blog illustreren wij dit aan de hand van bossen.

Belang van BVLOS vluchten over bossen

Drones worden belangrijker in het monitoren en behouden van natuurgebieden. Denk aan toepassingen zoals branddetectie, ecologisch onderzoek, het opsporen van illegale afvalstort en vastleggen van milieuschade. BVLOS vluchten in bosgebieden dragen bij aan het uitvoeren van deze taken.

Bossen zijn voor BVLOS operaties van essentieel belang om luchtcorridors te creëren. Zo kun je bijvoorbeeld via een bos van de ene plek naar de andere plek vliegen binnen een gemeente of tussen gemeenten. Met de vliegroute over het bos vermijd je grote open ruimten, zoals weilanden, waar je bemand verkeer in de lucht (en mogelijke conflicten) kunt verwachten.

Voorwaarden voor BVLOS operaties

Om BVLOS operaties in een vluchtgebied vergund te krijgen moet het voldoen aan twee belangrijke criteria: dunbevolkt gebied en a-typisch luchtruim. De eerste voorwaarde betekent dat je buiten het centrum en woonwijken zou moeten kunnen opereren. De tweede voorwaarde betekent dat er voldoende obstakels/objecten in de buurt zijn, waardoor er daar ter plekke geen bemand verkeer te verwachten is.

Bossen: no-go voor bemand verkeer

Je kunt momenteel geen lange afstandsvluchten vergund krijgen zonder a-typisch luchtruim aan te tonen in dunbevolkt vluchtgebied. Gezien het ontbreken van Detect & Avoid middelen op de drone vinden wij dit begrijpelijk. Gebouwen en windmolens in stedelijk gebied vormen obstakels, die bemand verkeer liever vermijdt. In het buitengebied komen we natuurlijkere obstakels tegen, zoals volgroeide bomen. Bossen zijn een niet te missen obstakel voor bemand verkeer in de lucht. Een helicopter gaat niet tussen de dichte bebossing hoveren. Een luchtbalon of zweefvliegtuig zal niet in een bos gaan landen. Een Boeing of sportvliegtuig gaat niet rakelings boven boomtoppen vliegen.

Bossen: géén a-typisch luchtruim voor drones?!

En toch is er iets vreemds aan de hand. De ILT wil, al ruim twee jaar lang, bossen niet aanmerken als a-typisch luchtruim voor drones. De redenen zijn ons overigens niet bekend. Wat deze redenen ook mogen zijn, we kunnen een aantal belangrijke argumenten inbrengen tegen dit standpunt:

1. Zeer beperkt risico op bemand verkeer

Een van de hoofdargumenten tegen BVLOS vluchten in dit soort gebieden is het ontbreken van een volledig overzicht over het luchtruim door de drone operator. Echter hoef je geen bemande luchtvaartactiviteiten, zoals vliegtuigen of helikopters, op ongeveer 15 meter boven de bomen - daar waar de drone zal vliegen - te verwachten. Het risico op conflicten met bemand verkeer is minimaal.

2. Drones zijn in staat om over bossen te vliegen

Drones uitgerust met sensoren, GPS, obstakeldetectie en telemetrie voor nauwkeurige positiebepaling kunnen veilige vluchten uitvoeren. Met behulp van een 4G dongel kan zelfs gebruik gemaakt worden van het mobiele netwerk, indien de radiografische verbinding hapert. Dit stelt operators in staat om nauwkeurige vliegroutes te plannen en op afstand te monitoren.

3. ILT heeft een robuust middel voor veiligheidsborging

Elke BVLOS operatie wordt specifiek vergund. Dit betekent dat in het proces van vergunningverlening ieder vlieggebied met uitwijkzone en grondrisicobuffer ingediend moet worden ter goedkeuring van de ILT. Op basis van één vergunning kun je sowieso niet overal vliegen.

Door de bomen het bos niet meer zien

Het spanningsveld tussen innovatie en regels kan niet treffender worden samengevat dan via het bekende gezegde. Het 'bos' is het doel (meer mogelijk maken met drones) en de 'bomen' zijn hier de beperkingen, die afleiden van het doel.

Wij vragen ons af waarom er geen vluchtgebieden voor BVLOS operaties vergund kunnen worden, waar Detect & Avoid niet aan de orde is. Het - de facto - verbieden van BVLOS vluchten boven bossen, op basis van argumentatie dat daar geen sprake zou zijn van a-typisch luchtruim, is een onterecht standpunt en gaat voorbij aan de veiligheid die drones bieden en de stok achter de deur, die de ILT heeft (namelijk het precies vergunnen).

BVLOS vluchten in bosgebieden kunnen veilig en verantwoord worden uitgevoerd, zonder significante risico's voor bemand luchtverkeer. Juist in de pre U-Space fase is het belangrijk om zoveel mogelijk BVLOS operaties mogelijk te maken. Wij hebben vernomen dat dit issue opgelost gaat worden.